Τι είναι η βοτουλινική τοξίνη;
Η βοτουλινική τοξίνη είναι μια ουσία που υπάρχει στη φύση και παράγεται από το μικρόβιο Clostridium botulinum. Υπάρχουν 7 διαφορετικοί τύποι αυτής της τοξίνης, από τον Α έως και τον G. Από αυτούς τους 7 τύπους, η βοτουλινική τοξίνη Α δρα ισχυρότερα και με μεγαλύτερη διάρκεια.
Ποια είναι η δράση της βοτουλινκής τοξίνης;
Με απλά λόγια η βοτουλινική τοξίνη μπλοκάρει την επικοινωνία των νευρώνων με τους μύες, αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια ήπια και παροδική μυική αδρανοποίηση.
Πως βρίσκει χρήση η βοτουλινική τοξίνη στην κοσμητική δερματολογία;
Είναι γνωστό ότι οι μύες που ευθύνονται για τις εκφράσεις του προσώπου είναι στενά συνδεδεμένοι με το υπερκείμενο δέρμα. Σε κάθε σύσπαση τους λοιπόν (όταν κάνουμε εκφράσεις θυμού, έκπληξης, όταν γελάμε, όταν συγκεντρωνόμαστε σε κάτι κτλ.) συσπάται μαζί τους και το δέρμα μας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση ρυτίδων, οι οποίες με την πάροδο του χρόνου γίνονται μόνιμες και δεν υποχωρούν ακόμα και όταν οι μύες είναι χαλαροί.
Εκεί ακριβώς έρχεται να μας βοηθήσει η βοτουλινική τοξίνη. Από τη στιγμή που θα εγχυθει στον μυ, εκείνος σταδιακά θα “κοιμηθεί”, δεν θα είναι τόσο ενεργός, με αποτέλεσμα το δέρμα να μη “σπάει”. Φυσικά αυτή η ηρεμία στο δέρμα θα αποτρέψει σε βάθος χρόνου την εμφάνιση μόνιμων ρυτίδων. Άρα η βοτουλινική τοξίνη έχει και ρόλο πρόληψης, πέρα από τα άμεσα αποτελέσματα της.
Πότε βλέπουμε τα πρώτα αποτελέσματα, για πόσο καιρό διαρκούν;
Χονδρικά την πρώτη δράση της βοτουλινικής τοξίνης την έχουμε μετά το πέρας των 3 πρώτων ημερών μετά την έγχυση. Τη μέγιστη δράση τη βλέπουμε μετά από περίπου 7-10 μέρες, ενώ τα αποτελέσματα θα είναι εμφανή για περίπου 4-6 μήνες (ανάλογα με το φύλο του ασθενούς, το προϊόν που εγχύεται, την ποσότητα του και την περιοχή του προσώπου ή του λαιμού, όπου γίνεται η έγχυση). Με επαναλαμβανόμενες ωστόσο συνεδρίες τα ευεργετικά αποτελέσματα της βοτουλινικής τοξίνης έχουν ακόμα μεγαλύτερη διάρκεια.
Στις παρακάτω εικόνες βλέπουμε τα αποτελέσματα της θεραπείας με βοτουλινική τοξίνη κάνοντας σύγκριση της σύσπασης του δέρματος πριν από τη θεραπεία (αριστερή εικόνα) και 7 μέρες μετά τη θεραπεία (δεξιά εικόνα). Οι κύριες ενδείξεις για θεραπεία με βοτουλινική τοξίνη είναι το μέτωπο, το μεσόφρυο διάστημα καθώς και για τις ρυτίδες στα πλάγια των ματιών (τα λεγόμενα “πόδια χήνας”). Ωστόσο ανά περίπτωση μπορεί να εφαρμοστεί η εν λόγω θεραπεία και σε άλλα σημεία του προσώπου.
(Με κλικ στις εικόνες μπορείτε να τις δείτε καλύτερα).
Παρακάτω βλέπουμε την βελτίωση στην έντονη πτύχωση του δέρματος δίπλα και κάτω από το μάτι (“πόδι χήνας”) κατά το χαμόγελο όπως και την υποχώρηση της έντονης σύσπασης στο μεσόφρυο σε δύο διαφορετικές γυναίκες μέσης ηλικίας.
(Με κλικ στις εικόνες μπορείτε να τις δείτε καλύτερα).
Μια επίσης γνωστή και διαδεδομένη χρήση της βοτουλινικής τοξίνης αφορά το άνω χείλος και σκοπεύει στο να βελτιώσει την εικόνα των ρυτίδων της περιοχής που είναι και γνωστές ως ρυτίδες καπνιστού. Εδώ πρέπει να γίνει επιφανειακή έγχυση μικρής ποσότητας υλικού προκειμένου να αποφευχθεί η ολοκληρωτική αδρανοποίηση του μυ, κάτι που θα είχε ως συνέπεια διαταραχές της λειτουργικότητας της περιοχής. Αναλόγως ωστόσο της φύσης των ρυτίδων καπνιστού, ίσως προτιμηθεί η χρήση υαλουρονικού οξέος για τη διόρθωση τους (δείτε εδώ).
(Με κλικ στην εικόνα μπορείτε να τη δείτε καλύτερα).
Στις εικόνες που ακολουθούν βλέπουμε μια ακόμα θετική επίδραση της δράσης της βοτουλινικής τοξίνης. Πρόκειται για την εξαφάνιση των στατικών ρυτίδων. Στατικές λέγονται οι ρυτίδες που είναι μόνιμες πάνω στο δέρμα ανεξαρτήτως από το αν ο μυς συσπάται ή όχι. Στην ουσία εμφανίστηκαν με το πέρας του χρόνου λόγω μυϊκής σύσπασης κατά την έκφραση και στη συνέχεια έμειναν πάνω στο δέρμα μόνιμα. Με την εξαφάνιση των στατικών ρυτίδων φαίνεται το δέρμα πιο λείο, λαμπερό και ξεκούραστο.
(Με κλικ στις εικόνες μπορείτε να τις δείτε καλύτερα).
Ισχύει ότι μετά από θεραπεία με βοτουλινική τοξίνη φαίνεται το πρόσωπο εντελώς ανέκφραστο και κρύο;
Όχι. Στα χέρια ενός έμπειρου γιατρού υπάρχει η δυνατότητα να επιτευχθούν όλα τα επιθυμητά αποτελέσματα. Ακόμα και μια ήπια αδρανοποίηση των μυών, με στόχο να διατηρηθεί η εκφραστικότητα, είναι εφικτή.
Στην εικόνα που ακολουθεί βλέπουμε την μείωση της μυϊκής σύσπασης και κατ’ επέκταση της σύσπασης του δέρματος στο μεσόφρυο διάστημα ενός άνδρα 35 ετών. Η αριστερή εικόνα απεικονίζει το μεσόφρυο τη μέρα της θεραπείας και η δεξιά 7 μέρες μετά τη θεραπεία με βοτουλινική τοξίνη. Ο συγκεκριμένος ασθενής επιθυμούσε μία ήπια βελτίωση με διατήρηση της εκφραστικότητας στην εν λόγω περιοχή.
(Με κλικ στην εικόνα μπορείτε να τη δείτε καλύτερα).
Υπάρχουν ανεπιθύμητες ενέργειες;
Η χρήση βοτουλινικής τοξίνης είναι μια σίγουρη μέθοδος με ελάχιστες και παροδικές ανεπιθύμητες ενέργειες. Ήπιο αιμάτωμα στο σημείο της ένεσης θα μπορούσε να εμφανιστεί αλλά θα υποχωρήσει εντός 2-3 ημερών. Σε θεραπεία κοντά στα μάτια μπορεί σύμφωνα με τη βιβλιογραφία να εμφανιστεί βλεφαρόπτωση ή διπλωπία και για θεραπεία του πλατύσματος (μύες του λαιμού) δυσφαγία. Ωστόσο στην πράξη και ειδικά όταν η θεραπεία γίνεται από έμπειρο γιατρό αυτές οι ανεπιθύμητες ενέργειες δεν εμφανίζονται ποτέ.
Πέρα από την κοσμητική δερματολογία πού αλλού μπορεί να χρησιμοποιηθεί η βοτουλινική τοξίνη από έναν δερματολόγο;
Η βοτουλινική τοξίνη βρίσκει εκτός της κοσμητικής δερματολογίας χρήση και στην αντιμετώπιση της υπερβολικής έκκρισης ιδρώτα που παρατηρείται σε ορισμένους ανθρώπους ειδικά στην περιοχή των μασχαλών.
Πηγή: Botulinumtoxin in der ästhetischen Medizin, 5η έκδοση, 2016, συγγρ.: Boris Sommer, Dorothee Bergfeld, Gerhard Sattler, εκδόσεις: Thieme
Επiμέλεια: Δρ. Χριστόφορος Τρυπάκης, MD, PhD
Ο Δρ. Χ. Τρυπάκης είναι κάτοχος του πιστοποιητικού “Εφαρμογές Κοσμητικής Δερματολογίας” της Γερμανικής Δερματολογικής Ακαδημίας (DDA)
Deutsch