Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθούμε με ένα θέμα που απασχολεί πολλούς γονείς, των οποίων τα παιδιά πάσχουν από ατοπική δερματίτιδα. Τι είναι αυτή η νόσος; Τι εξετάσεις πρέπει να κάνουμε και σε ποιες περιπτώσεις;
Η ατοπική δερματίτιδα είναι η πιο συχνή χρόνια νόσος των παιδιών. Κλινικά εκδηλώνεται με ερυθρότητα και έκζεμα που συνοδεύονται από κνησμό, πολύ συχνά έντονο. Η κλινική εικόνα παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις.
Με σκοπό να προσδιοριστεί η πιθανότητα να εμφανίσει ένα παιδί ατοπική δερματίτιδα έχουν διεξαχθεί έρευνες σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο. Η πιθανότητα αυτή κυμαίνεται στον δυτικό κόσμο από 10 έως 20%.
Με την πάροδο της ηλικίας, η κλινική εικόνα υποχωρεί. Μία έρευνα που διεξήχθη στη Γερμανία έδειξε ότι από ατοπική δερματίτιδα έπασχε το 23% βρεφών και νηπίων, με το ποσοστό αυτό να πέφτει στο 8% στα παιδιά δημοτικού και στο 2-4% στους ενήλικες.
Η θεραπεία περιλαμβάνει μια καλή και επαναλαμβανόμενη ενυδατική φροντίδα του δέρματος, ακόμα και αν το πρόβλημα βρίσκεται σε ύφεση. Σε περίπτωση έξαρσης χρησιμοποιούνται κατά κανόνα κορτιζονούχες κρέμες για περιορισμένο χρονικό διάστημα καθώς και σκευάσματα κατά του κνησμού. Φυσικά υπάρχουν και πιο σπάνια βαρύτερα περιστατικά, στα οποία η θεραπεία πρέπει να είναι πιο εντατική.
Το παιδί μου έχει ατοπική δερματίτιδα, και τώρα τι κάνουμε;
Πολλοί γονείς γνωρίζουν τη συσχέτιση της ατοπικής δερματίτιδας με αλλεργίες σε εισπνεόμενα αλλεργιογόνα (συνήθως γύρη, τρίχες ζώων και ακάρεα σκόνης) ή σε τρόφιμα (συνήθως γάλα, αυγό, σόγια, αλεύρι, φουντούκι, φυστίκι και ψάρι). Όμως αυτό δε σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι η ατοπική δερματίτιδα είναι από μόνη της απόδειξη αλλεργίας. Ένα αξιόλογο ποσοστό ασθενών με ατοπικη δερματίτιδα δεν πάσχει από καμία αλλεργία.
Προκειμένου να διαγνωσθεί μια αλλεργία πρέπει πάνω από όλα να έχουμε μια συμπτωματολογία που εμφανίζεται μετά την επαφή του παιδιού με το ένοχο αλλεργιογόνο. Τέτοια συμπτωματολογία είναι: πομφοί στο δέρμα, ρινίτιδα, επιπεφυκίτιδα, βρογχόσπασμος, συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα (αν πρόκειται για αλλεργία σε τρόφιμο) ή ακόμα και επιδείνωση της ατοπικής του δερματίτιδας. Αν όλα τα παραπάνω εκλείπουν, δεν υπάρχει αλλεργία μόνο και μόνο επειδή το παιδί έχει ατοπική δερματίτιδα.
Όμως έστω ότι ένα παιδί υποβάλλεται λόγω της ατοπικής του δερματίτιδας σε έναν αλλεργολογικό έλεγχο σε εργαστηριακό επίπεδο (Prick-Test ή εξέταση αίματος). Ακόμα και αν αποδειχτεί μια υπερευαισθησία του παιδιού σε κάποιο εισπνεόμενο αλλεργιογόνο ή τρόφιμο αυτό δε σημαίνει ότι αυτομάτως το παιδί πάσχει από μια αλλεργία σε αυτά τα αλλεργιογόνα, αν φυσικά δεν προκύπτει κάτι τέτοιο και από το ιστορικό του. Δηλαδή σε απουσία συμπτωματολογίας, όπως αυτή περιγράφεται παραπάνω δεν υπάρχει η λεγόμενη κλινική συσχέτιση του εργαστηριακού ευρήματος με την κλινική εικόνα του παιδιού. Άρα ένας αλλεργολογικός έλεγχος από μόνος του (ακόμα και αν δείξει υπερευαισθησία σε κάποιο αλλεργιογόνο) είναι μάλλον ανώφελος.
Επομένως πριν υποβάλλουμε το παιδί μας, που πάσχει από μια ήπια και ελεγχόμενη ατοπική δερματίτιδα (που αφορά την πλειονότητα των περιστατικών), σε εργαστηριακό έλεγχο προς αναζήτηση μιας αλλεργίας, θα πρέπει πρώτα να έχουμε και σε κλινικό επίπεδο μια συμπτωματολογία που παραπέμπει σε αλλεργία. Το ίδιο ισχύει και όταν πρόκειται να αποκλείσουμε ένα τρόφιμο από τη διατροφή του παιδιού επειδή έτσι μας έδειξε ο εργαστηριακός έλεγχος. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει κανένα νόημα να αποκλείσουμε από τη διατροφή του παιδιού το γάλα ή το αυγό, επειδή έδειξε ο αλλεργολογικός έλεγχος μια υπερευαισθησία σε αυτά τα τρόφιμα, όταν το παιδί δεν είχε ποτέ κάποιο πρόβλημα όταν έπινε γάλα ή όταν έτρωγε αυγό.
Φυσικά σε περίπτωση βαριάς ατοπικής δερματίτιδας εκτελείται αλλεργολογικός έλεγχος ακόμα και με αρνητικό ιστορικό αλλεργίας.
Πηγές: Allergologie, 2η έκδοση, 2016, συγγρ.: Tilo Biedermann, Werner Heppt, Harald Renz, Martin Röcken. εκδόσεις: Springer Berlin Heidelberg
Γερμανικές Κατευθυντήριες Γραμμές Ατοπικής Δερματίτιδας
Επιμέλεια: Δρ. Χριστόφορος Τρυπάκης, MD, PhD
Deutsch